کربنات کلسیم با فرمول شیمیایی CaCo3 مادهای استثنایی است که بیش از ۴ درصد پوسته زمین را در بر گرفته است. موارد مصرف کربنات کلسیم آن قدر بالاست که میتوان از آن به عنوان پرکاربردترین ماده در صنایع نام برد. در ادامه میخواهیم به تک تک کاربردهای این ماده معدنی اشاره کنیم.
با حرارت دادن کربنات کلسیم، دی اکسید کربن موجود در آن آزاد شده و آهک باقی میماند. از آهک میتوان به منظور تنظیم Ph خاک و اصلاح آن در کشاورزی استفاده کرد. قبل از استفاده از کربنات کلسیم در کشاورزی باید آزمایشات متنوعی روی خاک صورت بگیرد زیرا در صورتی که خاک به آن نیاز نداشته باشد موجب آهکی شدن خاک و نابودی آن میشود. نحوه مصرف کربنات کلسیم در کشاورزی بدین گونه است که بعد از بررسی وضعیت اسیدی بودن خاک، در صورتی که Ph خاک کم بود، پیش از کاشت گیاه باید به خاک اضافه شود.
کربنات کلسیم علاوه بر صنایع تولیدی، در علوم داروسازی نیز کاربرد دارد. از خاصیت آنتی اسیدی آن در مشکلات گوارشی نظیر سوزش سر معده و هضم نشدن غذا کمک میگیرند. یکی دیگر از موارد مصرف کربنات کلسیم در علم داروسازی، تامین کلسیم در بدن به منظور تقویت عضلات، استخوانها و سیستم قلبی و عروقی است.
یکی از اصلیترین موارد مصرف کربنات کلسیم فیلر یا همان پر کننده است. فیلرها در صنایع مختلف به مواد اضافه میشوند تا موجب تغییراتی نظیر افزایش مقاومت حرارتی و مکانیکی، امکان شکل پذیری، تغییرات وزن مخصوص و کاهش قیمت محصولات شوند. در صنعت پلاستیکسازی نیز از این ماده برای بالا بردن قابلیت خمش هنگام ساخت شیلنگ، کابل و پروفیل پنجره استفاده میشود. علاوه بر آن استفاده از این ماده موجب افزایش شفافیت محصولات و مصرف کمتر پلاستیک نیز میشود.
کاربرد کربنات کلسیم در کاغذسازی موجب کاهش بسیار زیاد هزینه تولید کاغذ و جلوگیری از قطع درختان شده است. از این ماده به عنوان یکی از فیلرهای اصلی برای تولید کاغذ استفاده میکنند تا این حد که در بعضی کشورها قطع درختان به منظور تولید کاغذ به صفر رسیده و کل کاغذ از کربنات کلسیم تولید میشود. هم چنین استفاده از کربنات کلسیم موجب بالا رفتن کیفیت کاغذ و جذب بهتر جوهر روی آن نیز میشود.
بررسیهای انجام شده در بناهای باستانی، وجود آهک در ساختمانهای قدیمی را نشان میدهد. همین موضوع موجب مطالعات گسترده برای یافتن موارد استفاده این ماده در صنعت ساختمانسازی امروزی شده است. امروزه از ترکیب کربنات کلسیم با بتن و سیمان، در ساخت هبلکس و بلوکهای سیمانی استفاده میشود. یکی دیگر از کاربردهای کربنات کلسیم در این صنعت به عنوان افزودنی یا فیلر در آسفالت جاده هاست تا موجب کاهش هزینهها شود.
حال که که با تعدادی از موارد مصرف کربنات کلسیم آشنا شدیم خوب است به بررسی این سوال بپردازیم که کربنات کلسیم از کجا به دست میآید؟
این ماده به دلیل کاربرد بسیار زیادی که دارد امروزه میتواند به صورت صنعتی نیز تولید شود اما در اطراف ما نیز به صورت طبیعی وجود دارد. یکی از پرمصرفترین موادی که ما هر روزه از آن استفاده میکنیم و دارای کربنات کلسیم است، پوسته تخم مرغ است. همچنین در غشای جانوران دریایی مانند حلزون و خرچنگ نیز این ماده یافت میشود. البته موارد مصرف کربنات کلسیم آنقدر زیاد است که حتما باید از معادن استخراج شود تا پاسخگوی نیاز صنعت باشد. برای تولید آن میتوان از سنگ مرمر کمک گرفت و یا با عبور دی اکسید کربن از داخل محلول کلسیم هیدروکسید، کربنات کلسیم به دست آورد.